■ اصول نگهداری پیشگیرانه در تاسیسات آب و فاضلاب بخش عمران

اصول نگهداری پیشگیرانه در تاسیسات آب و فاضلاب را می توان به صورت زیر بیان نمود:
 
۱- تعیین حدود برنامه تعمیر و نگهداری:
در مرحله راه اندازی سیستم نگهداری پیشگیرانه مجموع هزینه فعالیتها در ابتدا افزایش قابل توجهی نشان می دهد. دلیل آن نیز اینست که هزینه ها در زمانt باید انجام شود ولی جلوگیری از خساراتی مد نظر است که در زمان t+x مورد انتظار است. لذا در ابتدا ۱۰تا ۱۵درصد تاسیسات مورد توجه قرار می گیرد.
بدین ترتیب زمانی که بازگشت سرمایه حاصل می گردید از محل سرمایه های مزبور بخشهای دیگر تاسیسات به سیستم مزبور اضافه می شوند .
 
۲- روش شروع بکار سیستم نگهداری:
در ابتدا باید منابع مورد استفاده برای نگهداری پیشگیرانه در جایی مصرف شوند که بازگشت سرمایه سریعتر امکان پذیر است. جهت پیدا کردن این بخشها از آنالیز نقاط ضعف تاسیسات استفاده می شود. در آنالیز مزبور لازم است از تجربیات ارزشمند بهره برداران استفاده شود.
 
۳- انتخاب راهبرد در استقرار سیستم تعمیر و نگهداری:
معمولاً دو راهبرد اصلی یعنی نگهداری پیشگیرانه تابع زمان(دوره ای) و تابع وضعیت مورد توجه قرار می گیرند. گرچه راهبرد نگهداری پیشگیرانه تابع وضعیت از بهره وری بیشتری بر خوردار است(زیرا اقدامات مربوطه تنها زمانیکه وضعیت استهلاک تاسیسات از حدود خاصی تجاوزکند به مورد اجرا گذاشته می شود)
البته باید توجه داشت که این استراتژی نیازمند سازماندهی دقیق و صحیح فعالیتهای مورد نیاز است زیرا زمان اقدامات مزبور کاملاً دقیق از قبل قابل تعیین نبوده و لذا این امر بعنوان مثال هماهنگی لازم با فعالیتهای بهره برداری را مشکل می سازد. همچنین باید گفت که این امر نیاز سنسورهای پایش وضعیت  تاسیسات دارد که گران هستند. لذا توصیه می گردد که در ابتدای امر از استراتژی تابع زمان (دوره ای) استفاده شود. ولی در دراز مدت باید با توجه به زمینه سازی لازم و تامین مالی مورد نیاز نگهداری پیشگیرانه تابع وضعیت جایگزین گردد.
 
۴- تعیین چگونگی و تواتر زمانی انجام تعمیرات پیشگیرانه:
تعیین چگونگی و تواتر زمانی انجام اقدامات پیشگیرانه معمولاً بر اساس نتایج حاصل از آنالیز نقاط ضعف تاسیسات انجام می پذیرد. منابع دیگر جمع آوری اطلاعات در این زمینه عبارتند از : توصیه های تولید کننده تاسیسات و تجربیات پرسنل مربوطه و بهره بردان و همچنین انتشارات تخصصی موجود. در این راستا یک برنامه مدون تهیه و اجرای آن مستندسازی مزبور در کنار اطلاعات و آمار اعلام شده در زمینه حوادث و خسارات و توقفات کمک موثری است جهت بهینه سازی سیستم. در این رابطه استفاده از یک نرو افزار مناسب توصیه می گردد.
 
۵- نیروی انسانی مورد نیاز:
بهره یردان می توانند در کنار پرسنل نگهداری و تعمیرات تاسیسات آب و فاضلاب در زمینه اقدامات پیشگیرانه فعال باشند. این امر در دراز مدت کمک بزرگی  است در راستای پایش پارامترها ی راهبری تاسیسات آب وفاضلاب . میزان وچگونگی مشارکت بهره برداران دراین امور بستگی به مهارت و دانش آنها دارد .
 
۶- عدم پذیرش پیاده سازی اقدامات پیشگیرانه
مشکلات معمول در رابطه با پیاده سازی اقدامات پیشگیرانه حجم وسیع فعالیت ها در ابتدا ی آن و عدم مقبولیت این موضوع نزد کارکنان می باشند. توجیه پرسنل و مشارکت آنها در برنامه ریزیها و سازماندهی مجدد فعالیتها کمک بزرگی در راستای حل مشکلات مزبور می باشد.
 
۷- مراحل بهینه سازی فعالیت های نگهداری و تعمیرات پیشگیرانه
مرحله اول: بهینه سازی برنامه نگهداری و تعمیرات تاسیسات آب و فاضلاب
-       سیستم مدیریت نگهداری و تعمیرات تاسیسات آب و فاضلاب شامل همه فعالیت های مورد نیاز در رابطه با همه بخشهای تاسیسات آب و فاضلاب در حال بهره برداری باشد. همچنین باید شامل بررسی همه قطعات یدکی مورد نیاز و ساعات صرف شده برای هر فعالیت باشد
-       سسیستم کنترل فرایند شامل بررسی همه پارامترها ی راهبری موثر و مورد نیاز جهت برنامه پایش باشد .
-       سیستم کنترل مالی شامل همه اطلاعات مالی مرتبط با فعالیتهای نگهداری و تعمیرات باشد. بعنوان مثال هزینه قطعات یدکی ، هزینه پیمانکاران طرف قرارداد، هزینه نفر ساعت پرسنل و غیره
-       سیستم های کنترل تجهیزات نمونه برداری جهت تعیین وضعیت و سیستمهای آزمایشاهی کنترل کیفیت
-       سیستم جمع آوری نتایج حاصل از تاسیسات آب و فاضلاب مشابه جهت بررسی مقایسه ای وضعیت موجود و امکان بهینه سازی تاسیسات در حال بهره برداری. تمام اطلاعات و آمار حاصل در یک بانک اطلاعات ذخیره شده و برای بررسیهای مختلف مورد استفاده قرار می گیرد، بعنوان مثال جهت بررسی آمار مهندسی سیستمهای/ تجهیزات/ اجزای تشکیل دهنده تجهیزات و فعالیت های انجام شده و مورد نیاز ، کنترل وضعیت فرآیند در زمان بروز مشکلات بهره برداری، دسته بندی تجهیزات مشابه مورد استفاده در تاسیسات  مختلف موجود و مقایسه و تعیین کارآمدی تجهیزات مشابه از تولیدکنندگان متفاوت، مقایسه وضعیت تاسیسات مورد بهره برداری با وضعیت تاسیسات مشابه دیگر.
در کنار موارد فوق از آنالیز نقاط ضعف تاسیسات به کمک محاسبه پارامترهای راهبری براساس آمار و اطلاعات موجود در بانک اطلاعات استفاده می شود . پارامترهای راهبری شامل مواردی همچون هزینه های کل نگهداری و تعمیرات ، هزینه های توقف تجهیزات و موارد مرتبط دیگر می باشند. این پارامترها بعنوان نشانگرجهت تعیین بخشهایی از تاسیسات با عملکرد ضعیف مورد استفاده قرار می گیرند. بخشهای مزبور شامل مواردی همچون سیستمهای که بالاترین هزینه های نگهداریو تعمیرات راباعث می شوند و سیستمهایی که بیشترین مدت زمان توقف را دارند ، می گردد.
بدین ترتیب می توان ۱۰ بخش اصلی را که دارای اختصاصات فوق می باشند ، شناسایی  نمودو نمونه مورد بررسی دقیقتر قراردارد. آنالیزهای مزبور به ما کمک خواهند کرد تا بتوانیم به سوالات زیر پاسخ دهیم:
= کدام تجهیزات یا بخشهای سیستم باعث راهبری نامناسب تاسیسات هستند
-       آیا در تاسیسات مشابه نیز همین موارد قابل مشاهده هستند؟
-       آیا تجهیزات مشابه تولیدکنندگان دیگر نیز باعث مشکلات مشابه می باشند؟
-       آیا موارد مشاهده شده در اینگونه تجهیزات معمولاً بروز می کنند؟
نتایج حاصل از موارد فوق امکان تعیین راههکاری ممکن را مهیا می سازند.
 
مرحله دوم: برنامه ریزی بهینه فعالیتهای نگهداری و تعمیرات
برنامه ریزی بهینه تنها زمانی ممکن است که ما وقت کافی با نگاهی به آینده برای این موضوع صرف کنیم. کار اصلی ما تعیین دقیق جزئیات اجرائی فعالیتهایی است که باید انجام شوند. به عبارت دیگر:
تعیین مدت زمان مورد نیاز جهت انجام فعالیتها و مهارتهای مورد نیاز
تعیین ابزارهایی که مورد نیاز است.
تعیین قطعات یدکی و چگونگی دست یابی به آنها.
هماهنگی ارجاع شفاف و صحیح کار به پرسنل مربوطه .
جلوگیری از توقفات غیر لازم.
افزایش فعالیتهای برنامه ریزی شده نسبت به فعالیتهای اضطراری.
 
نتیجه گیری:
با توجه به مطالب گفته شده در بالا مشاهده می شود که با اجرای مدیریت تعمیرات پیشگیرانه در تاسیسات آب و فاضلاب می توان هزینه های سنگینی را که در اثر بروز خرابی، شکستگی خطوط، نشتیها و سایر موارد دیگر رخ می دهد بر طرف نمود.
 
مراجع:
۱- دکتر نجف پور ، علی اصغر، استادیار گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی تبریز – جلیل زاده، علی رضا، دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی محیط زیست(مدیریت بهداشت محیط در بلایای طبیعی) خلاصه مقالات دومین همایش علمی- تحقیقی مدیریت امدادو نجات
۲- Who environmental health management in emergency,2003

برگرفته از : مرجع تخصصی آب و فاضلاب